TURP – Przezcewkowa elektroresekcja gruczolaka prostaty

Przezcewkowa elektroresekcja stercza jest procedurą wykonywaną w celu zlikwidowania kłopotliwych objawów z dolnych dróg moczowych o umiarkowanym i znacznym nasileniu, które spowodowane są powiększeniem prostaty. TURP jest wykonywane w znieczuleniu ogólnym lub podpajęczynówkowym (przewodowym, lędźwiowym). Podczas tej operacji specjalne narzędzie – resektoskop, jest wprowadzane do cewki moczowej i następnie do pęcherza moczowego. Resektoskop zbudowany jest z układu optycznego, przekazującego obraz endoskopowy bezpośrednio do oka operatora lub na ekran monitora oraz z części pracującej, wyposażonej w ruchomą pętlę diatermiczną przez którą przepływa prąd elektryczny o wysokiej częstotliwości, co umożliwia cięcie tkanek i koagulację krwawiących naczyń. Po sprawdzeniu anatomii cewki i pęcherza resektoskop jest sprowadzany do odcinka cewki, który otoczony jest przez prostatę. Następnie urolog wycina po kawałku tkankę prostaty, która zwęża cewkę, pozostawiając nienaruszoną zewnętrzną część stercza, stanowiącą jego torebkę. W ten sposób uzyskuje się szerokie światło cewki moczowej w odcinku wewnątrzsterczowym. Skrawki gruczolaka po wycięciu są wypłukiwane z pęcherza moczowego. Pod koniec zabiegu przeprowadza się koagulację loży powstałej po wycięciu tkanki. Ma to na celu zahamowanie krwawienia. Po zabiegu pozostawia się w pęcherzu cewnik w celu zapewnienia stałego odpływu moczu i powstających skrzepów krwi. Cewnik przeważnie usuwany jest w następnym dniu po operacji, po czym pacjent jest wypisywany do domu.

W leczeniu operacyjnym BPH dostępnych jest wiele metod zabiegowych. TURP jest spośród nich najczęściej wykonywaną procedurą. Umożliwia ona szybkie uzyskanie poprawy w zakresie oddawania moczu, przy jednocześnie niewielkim urazie operacyjnym dla pacjenta. Jest to operacja zaliczana do grupy zabiegów minimal-nie inwazyjnych – dzięki zastosowaniu endoskopii możliwe jest chirurgiczne usunięcie części narządu bez przecinania powłok ciała.

Kiedy wykonuje się TURP?

TURP jest wykonywane u Pacjentów z umiarkowanie i znacznie nasilonymi zaburzeniami oddawania moczu, które nie ustępują po podaniu leków, lub gdy na skutek zaburzeń oddawania moczu dochodzi do ro-zwoju takich powikłań powiększenia prostaty jak kamica pęcherza moczowego, całkowite zatrzymanie moczu, znaczne zaleganie moczu po jego oddaniu, uszkodzenie pęcherza moczowego oraz upośledzenie wydolności nerek.

Objawy związane z powiększenie prostaty mogą być następujące:

• słaby, przerywany strumień moczu
• trudności w rozpoczęciu oddawania moczu (mikcji)
• wykapywanie moczu pod koniec mikcji
• częsta lub nagląca potrzeba oddania moczu
• częstomocz dzienny i nocny
• niecałkowite opróżnianie pęcherza
• infekcje układu moczowego

Ryzyko

Z zabiegiem TURP związane jest ryzyko wystąpienia pewnych następstw i powikłań:

• masywne krwawienie: nieznaczne i umiarkowane krwawienie śród i pooperacyjne ma miejsce w większości przypadków, ale zwykle jest ono dobrze kontrolowane i nie stanowi dla pacjenta poważnego zagrożenia. Jednak niektórzy pacjenci w trakcie TURP mogą stracić na tyle dużo krwi, że może być konieczne jej uzupełnienie W praktyce zdarza się to bardzo rzadko, dotyczy to od 2% do 5% operowanych. Pacjenci ze znacznie powiększoną prostatą są w większym stopniu zagrożeni wystąpieniem tego powikłania.
• zespół poresekcyjny: obecnie jest to bardzo rzadko występujące powikłanie TURP. Dochodzi do niego, gdy do układu krążenia pacjenta przedostanie się duża ilość płynu używanego do płukania dróg moczowych w trakcie operacji. Może on prowadzić do znacznego obniżenia poziomu sodu we krwi i następnie do hemolizy (rozpadu krwinek czerwonych). Czasami zespół poresekcyjny może stanowić poważne zagrożenie dla życia operowanego pacjenta. Aktualnie stosowane nowoczesne płyny płuczące bardzo znacznie ograniczają ryzyko wystąpienia tego powikłania (poniżej 1%). Prawdopodobieństwo wystąpienia zespołu poresekcyjnego jest wyższe u chorych z bardzo powiększoną prostatą i z towarzyszącą niewydolnością krążenia.
• przejściowe utrudnienie oddawania moczu: może wystąpić w pierwszych dniach po operacji u około 20% pacjentów. Czasami może dojść do zatrzymania moczu, wymagającego dłuższego utrzymania cewnika w pęcherzu moczowym. Jest to przeważnie wynikiem obrzęku błony śluzowej cewki moczowej lub zatkania światła cewki przez skrzepy.
• infekcja układu moczowego: może się rozwinąć u każdego operowanego pacjenta. Ryzyko wystąpienia zakaże-nia wzrasta wraz z czasem utrzymywania cewnika w drogach moczowych i w wybranych przypadkach może być konieczne leczenie antybiotykami.
• trudności z utrzymaniem moczu: mogą wystąpić u mężczyzn z jednoczesnym uszkodzeniem pęcherza moczowego do którego doszło na skutek długo nieleczonego BPH. Dolegliwości te zwykle nie są bezpośrednio związane z wykonanym TURP.
• całkowite nietrzymanie moczu: to bardzo rzadkie powikłanie przebytej elektroresekcji stercza. Występuje ono u mniej niż 1% operowanych. Jego przyczyną jest częściowe lub pełne uszkodzenie mięśnia zwieracza zewnętrznego cewki moczowej, który położony jest około 0,5 cm do 1 cm od wierzchołka gruczołu krokowego. Ze względu na tak bliskie położenie względem operowanej okolicy może dojść do jego przecięcia w trakcie re-sekowania tkanki prostaty. W zależności od stopnia uszkodzenia zwieracza wystąpić może częściowe nietrzymanie moczu (trudność z utrzymaniem moczu przy dobrze wypełnionym pęcherzu) lub może mieć ono charakter stałego, niekontrolowanego wypływu moczu z cewki, wymagającego stosowania podkładów higienicznych lub przewlekłego cewnikowania pęcherza moczowego. W części przypadków nasilenie nietrzymania moczu może zmniejszać się i ustąpić wraz z czasem upływającym od operacji, jednak nie można wykluczyć trwałego, nieodwracalnego charakteru tego powikłania. Stosowanie coraz doskonalszej aparatury chirurgicznej oraz stałe usprawnianie techniki operacyjnej zmniejszyły ryzyko wystąpienia całkowitego, nieodwracalnego nietrzymania moczu do poziomu poniżej 1%, jednak nie wyeliminowały go całkowicie. W wybranych przypadkach możliwa jest chirurgiczna korekcja nietrzymania moczu poprzez implantację taśmy podwieszającej cewkę moczową lub wszczepienie sztucznego, hydraulicznego zwieracza cewki. W razie wątpliwości proszę powyższe zagadnienie szczegółowo przedyskutować z prowadzącym urologiem.
• wytrysk wsteczny: to stosunkowo często występujące następstwo przebytego TURP (dotyczy ponad połowy operowanych). Polega ono na braku wytrysku nasienia na zewnątrz cewki po stosunku płciowym. Na skutek wytworzenia dużej loży w sterczowym odcinku cewki moczowej, nasienie podczas ejakulacji wpływa do pęcherza moczowego. Zjawisko to inaczej zwane „suchym orgazmem” nie jest groźne, ale może w wybranych przypadkach stanowić istotne ograniczenie komfortu życia operowanego mężczyzny oraz uniemożliwić naturalne zapłodnienie.
• zaburzenia wzwodu prącia: oznacza częściowe lub całkowite pogorszenie możliwości osiągnięcia i utrzymania wzwodu prącia umożliwiającego odbycie satysfakcjonującego stosunku płciowego. Jest to bardzo rzadkie następstwo TURP, ale jego wystąpienia nie można całkowicie wykluczyć.
• konieczność dalszego leczenia po TURP: nieliczni mężczyźni w różnym czasie po przebytym TURP mogą potrzebować dalszego leczenia z powodu objawów rozrostu prostaty. Może być to spowodowane niewystarczającą poprawą w zakresie oddawania moczu lub nawrotem dolegliwości. Czasami po TURP może ro-zwinąć się zwężenie cewki moczowej, (poniżej 4% operowanych), wymagające osobnego leczenia zabiegowego. Po długim czasie od operacji może również dojść do odrostu tkanki, wymagającego ponownego zabiegu przezcewkowego. Jest to rzadka sytuacja, która w większości przypadków dotyczy pacjentów, którzy w młodym wieku przeszli pierwszy zabieg przezcewkowej elektroresekcji stercza.

Jak przygotować się do zabiegu TURP?

Ważne jest żeby pakując się z myślą o zabiegu przygotować się na około 1-2 dniowy pobyt i zabrać ze sobą rzeczy, które w takim okresie czasu mogą być przydatne. Niezbędne jest zabranie ze sobą całej dostępnej dokumentacji medycznej, w tym wyników badań obrazowych (opis w formie pisemnej oraz płyta CD/DVD z nagranym badaniem), kart wypisowych z innych oddziałów i szpitali a także od lekarza rodzinnego, wyników zlecanych przed operacją, konsultacji specjalistycznych, informacji o przyjmowanych na stałe lekach, informacji i „paszportów” dotyczących implantów. Proszę też nie zapomnieć o dokumentach które mogą być potrzebne w czasie wypisu z Kliniki (NIP zakładu pracy, legitymacja Honorowego Dawcy Krwi, Kombatanta/Osoby Represjonowanej). Przed zabiegiem konieczne będzie całkowite usunięcie biżuterii (kolczyki, łańcuszki, pierścionki). Szczególnie wskazane jest zdjęcie obrączek i pierścionków z palców przed przyjęciem na zabieg, gdyż często okazuje się ze nie da się ich usunąć w dniu zabiegu bez ich uszkadzania.

Bardzo istotne jest udzielenie lekarzowi dokładnych informacji o stosowanych lekach ze szczególnym uwzględnieniem leków hamujących krzepnięcie krwi. Proszę o przygotowanie nazw leków, które Pan stosuje i o zapisanie ich na kartce.

Spożywanie posiłków i napojów w dniu operacji jest zabronione. Personel poprosi Pana o pozostanie na czczo. W praktyce oznacza to całkowity zakaz spożywania posiłków i płynów od północy dnia poprzedzającego operację. W dniu operacji, rano proszę jedynie przyjąć te leki które wskaże Panu lekarz i popić je minimalną ilością wody. W razie wątpliwości proszę koniecznie przyjęcie jakichkolwiek leków skonsultować z Pana lekarzem prowadzącym. Nieprzestrzeganie powyższych zasad może poważnie zagrozić Pana zdrowiu i życiu oraz może być powodem czasowego zdyskwalifikowania Pana z zaplanowanej operacji.

Czego oczekiwać po zabiegu TURP?

Podczas operacji: – TURP zwykle trwa 45 – 90 minut. W tym czasie będzie Pan znieczulony i zabieg odbędzie się w sposób całkowicie bezbolesny. Standardowo stosuje się znieczulenie dokręgowe podpajęczynówkowe. Dzięki temu pozostanie Pan przytomny, ale nie będzie Pan odczuwał żadnego bólu związanego z toczącą się operacją. Czasami może być potrzebne znieczulenie ogólne, podczas którego będzie Pan spać i zostanie Pan wybudzony dopiero po zakończeniu zabiegu.

Po operacji: Pobyt w Centrum Medycznym po zabiegu zwykle trwa 1 dzień. Przez jedną dobę będzie Pan miał pozostawiony cewnik w pęcherzu moczowym. Konieczne może być płukanie pęcherza ze skrzepów. Cewnik zwykle usuwany jest następnego dnia po operacji, jednak czasami może okazać się konieczne utrzyma-nie cewnika przez kilka dni, do czasu aż będzie Pan w stanie samodzielnie oddać mocz.

Wskazane jest wcześniejsze zorganizowanie transportu do miejsca zamieszkania, gdyż w tak krótkim czasie po operacji nie powinien Pan samodzielnie prowadzić żadnych pojazdów. Należy również w planach osobistych i zawodowych uwzględnić pooperacyjny okres przeznaczony na rehabilitację. Trwa on zwykle od 3 do 6 tygodni. W tym czasie nie powinien Pan wykonywać żadnej ciężkiej pracy fizycznej.

W pierwszych tygodniach po TURP mogą pojawić się następujące problemy:

• ból podczas oddawania moczu, uczucie częstego parcia na mocz, przejściowe utrudnienie w oddawaniu moczu. Dolegliwości te wynikają zwykle z pooperacyjnego obrzęku śluzówki dróg moczowych i ustępują po upływie kilku tygodni.
• krwiomocz jest częstym następstwem w pierwszych dniach po operacji. W tym czasie z cewki mogą wydostawać się pojedyncze skrzepy i fragmenty tkankowe. Krwawienie może również nawracać po kilku dniach oddawania czystego, słomkowego moczu. Jeśli zaobserwuje Pan obfite krwawienie oraz wydostawanie się dużych ilości skrzepów, proszę niezwłocznie skontaktować się z Pana urologiem lub zgłosić się do szpitala, gdzie był Pan operowany.
• Po upływie kilkunastu dni po operacji w rejestracji otrzyma Pan wynik badania histopatologicznego. Po uzyskaniu wyniku badania należy w każdym przypadku zgłosić się do urologa prowadzącego. Kłopoty z oddawani-em moczu przeważnie nie są związane z rakiem prostaty ale nie można jednoznacznie wykluczyć współistnienia raka stercza u Pacjenta operowanego z powodu BPH.

Zasady rehabilitacji po przebytym TURP

• pić dużo płynów (min. 2,5 l/dobę). Ma to na celu sprawne wypłukanie pęcherza ze skrzepów i przyśpieszenia gojenia się cewki i pęcherza moczowego
• unikać zaparć. W tym celu należy spożywać pokarmy zawierające dużo błonnika i unikać produktów działających zapierająco. W razie wątpliwości proszę to zagadnienie przedyskutować z prowadzącym Pa-na lekarzem
• nie stosować żadnych leków doustnych hamujących krzepnięcie krwi. Ich zażycie może przyczynić się do wystąpienia masywnego krwiomoczu. Jeśli z powodu obciążeń kardiologicznych przed zabiegiem od-stawił Pan doustne leki przeciwkrzepliwe i rozpoczął stosowanie iniekcji heparyny, proszę kontynuować leczenie iniekcjami przez min. 2 tygodnie lub zgodnie z zaleceniami lekarza.
• powstrzymać się od podejmowania aktywności seksualnej i wykonywania ciężkiej pracy fizycznej przez okres minimum 3 – 6 tygodni po operacji.

Wyniki

Większość mężczyzn po TURP odnotowuje znaczną poprawę w zakresie oddawania moczu już w pierwszych dniach po operacji. Należy jednak pamiętać, że podczas zabiegu usunięto jedynie wewnętrzną część stercza a część zewnętrzna (torebka) pozostała nienaruszona. W związku z tym po upływie wielu lat może dojść do nawrotu dolegliwości związanych z BPH. Dlatego po TURP nadal należy zgłaszać się raz w roku na rutynową kontrolę urologiczną, gdyż nadal istnieje ryzyko rozwoju raka prostaty.

Powyższe informacje mają służyć zrozumieniu przez Pana czynności podejmowanych przez personel medyczny w celu poprawy stanu zdrowia. Powyższy tekst nie ma na celu wywołania Pana strachu przed zabiegiem lecz jest jedynie informacją o nim. Jego celem jest również uświadomienie pacjentom, że każdy, nawet najmniejszy zabieg może być obciążony pewnymi komplikacjami. W razie jakichkolwiek wątpliwości, niezrozumienia całości lub fragmentu informacji prosimy o zgłoszenie się do lekarza prowadzącego.