Przezcewkowa elektroresekcja guza/guzów pęcherza moczowego (TURBT) jest małoinwazyjną metodą usuwania nisko zaawansowanych zmian nowotworowych. Do zabiegu kwalifikują się pacjenci z nowotworem o stopniu zaawansowania określanym jako Ta i T1 (czyli nie naciekającym błony mięśniowej) oraz chorzy u których zdiagnozowano zaawansowany, naciekający nowotwór, jednak leczenie radykalne nie jest możliwe (np. ze względu na dodatkowe choroby lub brak zgody pacjenta). TURBT wykonywany jest najczęściej w znieczuleniu podpajęczynówkowym (przewodowym, lędźwiowym). Pacjent nie odczuwa bólu od pasa w dół, jednak pozostaje świadomy podczas całego zabiegu. W szczególnych sytuacjach konieczne może być zastosowanie znieczulenie ogólnego („uśpienie”). O fakcie tym zadecyduje i poinformuje Panią/Pana lekarz anestezjolog odpowiedzialny za bezbólowy przebieg zabiegu. Podczas tej operacji specjalne narzędzie (resektoskop), jest wprowadzane do cewki moczowej i następnie do pęcherza moczowego. Resektoskop zbudowany jest z układu optycznego, przekazującego obraz endoskopowy oraz z części pracującej, wyposażonej w ruchomą pętlę diatermiczną przez którą przepływa prąd elektryczny o wysokiej częstotliwości, co umożliwia cięcie tkanek i koagulację krwawiących naczyń. Przy pomocy resektoskopu operator wycina guzy z pęcherza. W związku z krwawieniem jakie ma miejsce podczas zabiegu niezbędna jest następnie koagulacja (przyżeganie) krwawiących miejsc. Czas operacji zależy od wielkości i rozległości zmian w pęcherzu moczowym i wynosi zwykle od kilku do kilkudziesięciu minut. Po za-biegu w pęcherzu moczowym pozostawiony zostanie cewnik, który w większości wypadków jest usuwany następnego dnia. Wycięty podczas zabiegu materiał jest przesyłany na badanie mikroskopowe (histopatologiczne) celem oceny stopnia zaawansowania nowotworu. Wynik wydawany jest pacjentowi w rejestracji po upływie kilkunastu dni i wpływa na dalsze zalecenia po TURBT.
Kiedy wykonuje się TURBT
TURBT jest wykonywana u pacjentów ze zdiagnozowanym pierwszorazowym guzem pęcherza moczowego lub w wypadku stwierdzonego w cystoskopii kontrolnej lub USG nawrotu raka. Kwalifikuje się do tej metody tych pacjentów, u których nowotwór nie nacieka warstwy mięśniowej pęcherza moczowego. Zabieg ten wykonuje się również u niektórych chorych z rakiem naciekającym warstwę mięśniową pęcherza, u których leczenie radykalne nie jest możliwe (np. ze względu na choroby towarzyszące czy brak zgody pacjenta). W niek-tórych wypadkach TURB ma charakter diagnostyczny – gdy urolog podejrzewa zmiany w określonym miejscu pęcherza moczowego, wówczas może przy pomocy pętli resektoskopu pobrać z niego wycinki do badania histopatologicznego.
Objawy związane z rakiem pęcherza moczowego mogą być następujące:
- Krwiomocz – może Pan/Pani zaobserwować czerwone zabarwienie moczu, lub mocz może wyglądać normalnie, ale krwinki czerwone mogą być stwierdzone w badaniu mikroskopowym moczu.
- Częstomocz
- Ból podczas oddawania moczu
- Ból w okolicy lędźwiowej
- Bóle podbrzusza
Ryzyko
Każda procedura zabiegowa wiąże się z ryzykiem wystąpienia zdarzeń niepożądanych. Większość pacjentów czuje się dobrze po zabiegu TURBT, jednak w niektórych przypadkach mogą wystąpić niepożądane następstwa i powikłania takie jak:
masywne krwawienie: nieznaczne i umiarkowane krwawienie jest naturalnym następstwem zabiegu TURBT (zwłaszcza u chorych z dużym guzem) i nie stanowi dla pacjenta większego zagrożenia. Krwiomocz ustępuje z re-guły samoistnie po kilku dniach od operacji. Natomiast masywne krwawienie wymagające ponownej interwencji endoskopowej zdarza się po zabiegu TURBT rzadko. Ważne jest, żeby w przypadku nagłego wystąpienia masywnego krwiomoczu (wówczas mocz ma zabarwienie wiśniowo-brunatne i widoczne są liczne skrzepy) niezwłocznie zgłosić się na izbę przyjęć urologiczną.
przejściowe utrudnienie oddawania moczu: może wystąpić w pierwszych dniach po operacji u niektórych pacjentów. Czasami może dojść do zatrzymania moczu, wymagającego dłuższego utrzymania cewnika w pęcherzu moczowym. Jest to przeważnie wynikiem obrzęku cewki moczowej lub zatkania światła cewki przez skrzepy lub fragmenty tkanki.
infekcja układu moczowego i uogólnione zakażenie: Po zabiegu TURBT może dojść do zakażenia układu moczowego. Z tego powodu stosuje się profilaktyczną antybiotykoterapię w trakcie zabiegu TURBT. W bardzo rzadkich przypadkach, zwłaszcza u chorych z osłabioną odpornością i zakażonych agresywnym szczepem bakterii może dojść do uogólnionego zakażenia bakteryjnego organizmu (sepsy). W takim wypadki konieczny jest dłuższy pobyt w szpitalu i leczenie antybiotykami podawanymi dożylnie.
ciężkie powikłania występują wyjątkowo rzadko i obejmują takie stany jak: perforacja (przedziurawienie) pęcherza moczowego, uszkodzenie cewki moczowej, przetoka pęcherzowo- jelitowa, pęcherzowo- pochwowa (u kobiet) i inne. Takie powikłania występują w przypadku TURBT sporadycznie i w większości wypadków dotyczą skomplikowanych przypadków, w których rak pęcherza moczowego jest bardzo zaawansowany i/lub występują inne choroby pęcherza moczowego i dolnych dróg moczowych. Takie powikłania mogą wymagać dalszego lecze-nia chirurgicznego (w tym operacji otwartych).
Jak przygotować się do zabiegu TURBT?
Ważne jest żeby pakując się z myślą o zabiegu przygotować się na około 1-2 dniowy pobyt i zabrać ze sobą rzeczy, które w takim okresie czasu mogą być przydatne. Niezbędne jest zabranie ze sobą całej dostępnej dokumentacji medycznej, w tym wyników badań obrazowych (opis w formie pisemnej oraz płyta CD/DVD z nagranym badaniem), kart wypisowych z innych oddziałów i szpitali a także od lekarza rodzinnego, wyników zlecanych przed operacją, konsultacji specjalistycznych, informacji o przyjmowanych na stałe lekach, informacji i „paszportów” dotyczących implantów. Proszę też nie zapomnieć o dokumentach które mogą być potrzebne w czasie wypisu z Kliniki (NIP zakładu pracy, legitymacja Honorowego Dawcy Krwi, Kombatanta/Osoby Represjonowanej). Przed zabiegiem konieczne będzie całkowite usunięcie biżuterii (kolczyki, łańcuszki, pierścionki). Szczególnie wskazane jest zdjęcie obrączek i pierścionków z palców przed przyjęciem na zabieg, gdyż często okazuje się ze nie da się ich usunąć w dniu zabiegu bez ich uszkadzania.
Bardzo istotne jest udzielenie lekarzowi dokładnych informacji o stosowanych lekach ze szczególnym uwzględnieniem leków hamujących krzepnięcie krwi. Proszę o przygotowanie nazw leków, które Pani/Pan sto-suje i o zapisanie ich na kartce.
Spożywanie posiłków i napojów w dniu operacji jest zabronione. Personel Kliniki prosi Panią/Pana o pozostanie na czczo. W praktyce oznacza to całkowity zakaz spożywania posiłków i płynów od północy dnia poprzedzającego operację. W dniu operacji, rano proszę jedynie przyjąć te leki które wskaże Pani/Panu urolog lub anestezjolog i popić je minimalną ilością wody. W razie wątpliwości proszę koniecznie przyjęcie jakichkolwiek leków skonsultować z Pani/Pana lekarzem prowadzącym. Nieprzestrzeganie powyższych zasad może po-ważnie zagrozić Pana zdrowiu i życiu oraz może być powodem czasowego zdyskwalifikowania Pana z zaplanowanej operacji.
Prosimy o zabranie do Centrum Medycznego środków higieny osobistej, bielizny, kapci lub wygodnego obuwia. Nie ma przeszkód aby w trakcie pobytu ubierał się Pan/Pani w swoją pidżamę i szlafrok. Liczymy na to że, zwiększy to Państwa komfort i poczucie bezpieczeństwa.
Czego oczekiwać po zabiegu TURBT?
Podczas operacji: Podczas operacji będzie Pani/Pan znieczulony. Standardowo stosuje się znieczulenie dokręgowe podpajęczynówkowe. Dzięki temu pozostanie Pani/Pan przytomny, ale nie będzie odczuwał żadnego bólu związanego z toczącą się operacją. Czasami może być potrzebne znieczulenie ogólne, podczas którego będzie Pani/Pan spać i zostanie wybudzony dopiero po zakończeniu zabiegu.
Po operacji: Najczęściej następnego dnia po zabiegu usuwany jest cewnik z pęcherza moczowego i pacjent jest wypisywany do domu. W niektórych wypadkach cewnik musi pozostać w pęcherzu jeszcze na kilka dni, jednak zazwyczaj nie jest to przeszkodą w wypisaniu pacjenta do domu – cewnik można usunąć w wa-runkach ambulatoryjnych w miejscu zamieszkania.
Wskazane jest wcześniejsze zorganizowanie transportu do miejsca zamieszkania, gdyż w tak krótkim czasie po operacji nie powinien Pan/Pani samodzielnie prowadzić żadnych pojazdów. Należy również w planach osobistych i zawodowych uwzględnić pooperacyjny okres przeznaczony na rehabilitację. Trwa on zwykle około 1-2 tygodnie. W tym czasie nie powinien Pan/Pani wykonywać żadnej ciężkiej pracy fizycznej.
Po upływie kilkunastu dni po operacji w rejestracji otrzyma Pan / Pani wynik badania histopatologicznego. Po uzyskaniu wyniku należy się w każdym przypadku zgłosić do urologa prowadzącego. Ustalenie ostatecznego rozpoznania pooperacyjnego w oparciu o wynik badania histopatologicznego może mieć istotny wpływ na Pańskie dalsze leczenie.
W pierwszych tygodniach po TURBT mogą pojawić się następujące problemy:
ból podczas oddawania moczu, uczucie częstego parcia na mocz, przejściowe utrudnienie w oddawaniu moczu. Dolegliwości te wynikają zwykle z pooperacyjnego obrzęku śluzówki dróg moczowych i ustępują po upływie ok. 4 tygodni.
krwiomocz jest częstym następstwem w pierwszych dniach po operacji. W tym czasie z cewki mogą wydostawać się pojedyncze skrzepy i fragmenty tkankowe. Krwawienie może również nawracać po kilku dniach oddawania czystego, słomkowego moczu. Jeśli zaobserwuje Pani/Pan obfite krwawienie oraz wydostawanie się dużych ilości skrzepów, proszę niezwłocznie skontaktować się z Pani/Pana urologiem lub zgłosić się do dyżurne-go oddziału urologicznego.
Zasady rehabilitacji po przebytej TURBT
- pić dużo płynów (min. 2,5 l/dobę). Ma to na celu sprawne płukanie pęcherza moczowego i zapobiega tworzeniu się skrzepów
- unikać zaparć. W tym celu należy spożywać pokarmy zawierające dużo błonnika i unikać pro-duktów działających zapierająco. W razie wątpliwości proszę to zagadnienie przedyskutować z prowadzącym Pa-nią/Pana lekarzem
- nie stosować żadnych leków doustnych hamujących krzepnięcie krwi. Ich zażycie może przyczynić się do wystąpienia masywnego krwiomoczu. Jeśli z powodu obciążeń kardiologicznych przed zabiegiem od-stawił Pan doustne leki przeciwkrzepliwe i rozpoczął stosowanie iniekcji heparyny, proszę kontynuować leczenie iniekcjami przez min. 2 tygodnie
- powstrzymać się od podejmowania aktywności seksualnej i wykonywania ciężkiej pracy fizycznej przez okres minimum 3 tygodni po operacji
Wyniki
TURBT jest zabiegiem, w trakcie którego w większości wypadków usuwa się wszystkie widoczne guzy z pęcherza moczowego. Rak pęcherza jest jednak chorobą, która często nawraca i w związku z tym pacjent po za-biegu wymaga stałej okresowej kontroli urologicznej. Częstotliwość z jaką będzie Pani/Pan kontrolowany, a także forma kontroli (USG/cystoskopia) zależy od wyniku badania histopatologicznego usuniętego raka, dotychczasowej częstości nawrotów oraz ogólnego stanu zdrowia. W niektórych przypadkach po zabiegu zostanie Pa-ni/Panu zaproponowana terapia dopęcherzowa z użyciem wlewek BCG. Leczenie takie ma na celu zmniejszenie ryzyka progresji raka do postaci naciekającej mięśniówkę pęcherza moczowego oraz zmniejszenie ryzyka ponownego nawrotu. Jeśli w wyniku badania histopatologicznego zdiagnozowany zostanie u Pani/Pana naciekający mięśniówkę rak pęcherza moczowego urolog będzie rozważał leczenie radykalne – cystektomię (usunięcie pęcherza moczowego). Najważniejszym czynnikiem wpływającym na częstotliwość nawrotów po zabiegu TURB i ryzyko progresji do raka naciekającego mięśniówkę pęcherza jest palenie papierosów. Z tego powodu zalecamy wszystkim pacjentom leczonym z powodu raka pęcherza moczowego bezwzględnie zaprzestać palenia tytoniu.
Powyższe informacje mają służyć zrozumieniu przez Panią/Pana czynności podejmowanych przez personel medyczny w celu poprawy stanu zdrowia. Powyższy tekst nie ma na celu wywołania Pani/Pana strachu przed zabiegiem lecz jest jedynie informacją o nim. Jego celem jest również uświadomienie pacjentom, że każdy, na-wet najmniejszy zabieg może być obciążony pewnymi komplikacjami. Ponadto informujemy, że sale operacyjne są monitorowane. W razie jakichkolwiek wątpliwości, niezrozumienia całości lub fragmentu informacji prosimy o zgłoszenie się do lekarza prowadzącego.
