Wodniak jest rodzajem torbieli w mosznie, tworzącej się wokół jądra. Ma on postać owalnego tworu otoczonego osłonkami jądra, które jednocześnie stanowią ścianę wodniaka (ryc .1). Schorzenie to może mieć charakter wrodzony lub nabyty i może występować u mężczyzn w każdym wieku. Najczęstsze przyczyny tworzenia się wodniaka to przebyty uraz moszny, stan zapalny jądra i najądrza oraz niektóre operacje, takie jak plastyka przepukliny pachwinowej oraz zamknięcie żylaków powrózka nasiennego.
Objawy związane z wodniakiem jądra występują jedynie u części pacjentów i w znacznym stopniu związane są z jego wielkością. Do najczęstszych dolegliwości zalicza się:
- jednostronne (rzadziej obustronne) powiększenie worka mosznowego;
- dyskomfort, ucisk, ból w okolicy moszny;
- ograniczenie w poruszaniu się i w aktywności fizycznej.
W bardzo rzadkich przypadkach, szczególnie u chorych z dużymi zmianami w mosznie o wieloletnim przebiegu, może dochodzić do zaniku jądra prowadzącego do jego zmniejszenia się i do upośledzenia wytwarzania plemników. W dużej części przypadków obecność wodniaka nie wiąże się z żadnymi objawami klinicznymi, poza pewnym defektem estetycznym.
Ryc. 1. Prawidłowa moszna i wodniak jądra
Hydrocelektomia – definicja
Operacyjne usunięcie wodniaka jądra jest zabiegiem urologicznym wykonywanym przeważnie w znieczuleniu podpajęczynówkowym (dokręgowym), w trakcie którego pacjent nie odczuwa bólu od pasa w dół, ale przez cały czas pozostaje świadomy. Operacja polega na wykonaniu poprzecznego nacięcia skóry moszny, po czym wypreparowuje się i uwalnia wodniaka, który zostaje w całości wyjęty na zewnątrz moszny. Następnie nacina się osłonki i wypuszcza z jego wnętrza płyn, jądro wyprowadzane jest na zewnątrz osłonek, których nadmiar wycina się i zszywa na zewnątrz jądra. Pod koniec operacji w dolnym biegunie moszny czasami umieszcza się dren, po czym następuje zszycie moszny. Szew na skórze moszny, zależnie od wielkości wodniaka i przebiegu operacji, może być wchłanialny lub tradycyjny, wymagający w późniejszym czasie usunięcia. Czas operacji zależy od wielkości wodniaka, wynosi zwykle 30–60 minut. Ze względu na charakter znieczulenia po zabiegu może być pozostawiony cewnik dopęcherzowy, który zostanie usunięty tego samego dnia wieczorem lub następnego dnia rano. Pacjent po operacji ma zwykle założony specjalny opatrunek unoszący i uciskający mosznę, tzw. suspensorium. Jeżeli przebieg pooperacyjny jest niepowikłany, następnego dnia po zabiegu usuwa się dren i pacjent jest wypisywany do domu.
Kiedy wykonuje się hydrocelektomię?
Hydrocelektomię wykonuje się u pacjenta, który odczuwa dyskomfort lub ból związany z obecnością zmiany w mosznie. Choroba nie niesie ze sobą istotnego ryzyka dla zdrowia, więc jeśli pacjent nie odczuwa żadnych objawów, operacja nie jest konieczna i zmianę można obserwować. Wodniak może się z czasem powiększać, jednak zwykle nie wpływa to na płodność, funkcje seksualne i ogólny stan zdrowia. Bez względu na rozmiar, w przypadku występowania dolegliwości zmianę można wyciąć.
Ryzyko wystąpienia powikłań pooperacyjnych
Z zabiegiem hydrocelektomii związane jest ryzyko wystąpienia pewnych następstw i powikłań. Należą do nich:
- Uszkodzenie jądra. Ponieważ wodniak rozwija się w obrębie rozrośniętych osłonek jądra, w trakcie zabiegu może dojść do uszkodzenia jądra, wymagającego w ostateczności jego usunięcia. Ryzyko jest większe, jeśli w obrębie moszny obecne są zmiany zapalne i pozapalne.
- Krwiak moszny. Występuje rzadko. Ryzyko jego powstania zwiększa się w przypadkach operowania dużych, szczególnie zmienionych zapalnie wodniaków. W większości przypadków wystarczające jest postępowanie zachowawcze. Polega ono na dłuższym utrzymaniu drenu oraz zastosowaniu elewacji moszny oraz leczenia przeciwzapalnego i przeciwbólowego, prowadzącego zwykle do samoistnego wchłonięcia się krwiaka. W rzadkich przypadkach, gdy krwiak jest duży, konieczna może okazać się ponowna operacja, polegająca na otwarciu moszny i usunięciu krwiaka oraz zatamowaniu krwawienia, a w wyjątkowych sytuacjach usunięcia jądra. Krwawienie zagrażające zdrowiu chorego występuje po hydrocelektomii niezwykle rzadko. Takie powikłanie wymaga doraźnej interwencji chirurgicznej.
- Zakażenia (zapalenie jądra/najądrza, zakażenie układu moczowego,
zropienie rany). W trakcie operacji pacjentowi podawany jest profilaktycznie antybiotyk, używany sprzęt jest jałowy, przestrzegane są wszystkie procedury aseptyki i antyseptyki. Mimo to każdy zabieg niesie ze sobą ryzyko wystąpienia zakażenia, które może wymagać przedłużonej antybiotykoterapii. W rzadkich przypadkach może być konieczna antybiotykoterapia dożylna i/lub chirurgiczne opracowanie rany, z usunięciem jądra włącznie. - Przejściowe utrudnienie w oddawaniu moczu. Może wystąpić w pierwszych dniach po operacji u niektórych pacjentów. Czasami może dojść do zatrzymania moczu, wymagającego dłuższego utrzymania cewnika w pęcherzu moczowym. Jest to przeważnie wynikiem obrzęku błony śluzowej cewki moczowej po cewnikowaniu.
Jak przygotować się do zabiegu hydrocelektomii?
Pakując się z myślą o hospitalizacji, należy przygotować się na jednodniowy pobyt i wziąć rzeczy, które w takim okresie mogą być przydatne. Niezbędne jest zabranie ze sobą całej dostępnej dokumentacji medycznej, w tym wyników badań obrazowych (opis w formie pisemnej oraz płyta CD/DVD z nagranym badaniem), kart wypisowych z innych oddziałów i szpitali, a także od lekarza rodzinnego, wyników badań zleconych przed operacją, konsultacji specjalistycznych, informacji o przyjmowanych na stałe lekach, informacji i „paszportów” dotyczących implantów. Proszę też pamiętać o dokumentach, które mogą być potrzebne przy sporządzaniu wypisu ze szpitala (NIP zakładu pracy, legitymacja Honorowego Dawcy Krwi, Kombatanta/Osoby Represjonowanej). Przed zabiegiem konieczne będzie całkowite usunięcie biżuterii (kolczyki, łańcuszki, pierścionki). Szczególnie wskazane jest zdjęcie obrączek i pierścionków z palców
przed przyjęciem do Centrum medycznego, gdyż często okazuje się, że nie da się ich usunąć w dniu zabiegu bez ich uszkodzenia.
Bardzo istotne jest udzielenie lekarzowi dokładnych informacji o przyjmowanych lekach, ze szczególnym uwzględnieniem leków hamujących krzepnięcie krwi. Proszę o przygotowanie kartki z nazwami wszystkich leków, które Pan stosuje.
Spożywanie posiłków i napojów w dniu operacji jest zabronione. Personel Kliniki poprosi Pana o pozostanie na czczo. W praktyce oznacza to całkowity zakaz spożywania posiłków i płynów od północy dnia poprzedzającego operację. W dniu operacji, rano proszę jedynie przyjąć te leki, które wskaże Panu lekarz i popić je minimalną ilością wody. W razie wątpliwości proszę koniecznie przyjęcie jakichkolwiek leków skonsultować z lekarzem prowadzącym. Nieprzestrzeganie powyższych zasad może poważnie zagrozić Pana zdrowiu i życiu oraz może być powodem czasowego zdyskwalifikowania Pana z zaplanowanej operacji.
Co należy wiedzieć o zabiegu hydrocelektomii?
Hydrocelektomia zwykle trwa około 30–60 minut. W tym czasie będzie Pan znieczulony. Standardowo stosuje się znieczulenie podpajęczynówkowe. Dzięki temu pozostanie Pan przytomny, ale nie będzie odczuwał żadnego bólu związanego z toczącą się operacją. W niektórych przypadkach wystarczające może być znieczulenie miejscowe (nasiękowe).
Do pęcherza moczowego może być konieczne ustalenie cewnika Foley’a, który będzie usunięty w dniu operacji wieczorem lub następnego dnia rano(jednak zwykle z uwagi na zastosowanie specjalnej techniki znieczulenia nie ma takiej konieczności). Założone będzie suspensorium uciskające i unoszące mosznę. Następnego dnia po operacji zostanie usunięty dren i jeżeli przebieg pooperacyjny będzie prawidłowy, zostanie Pan wypisany do domu.
Wskazane jest wcześniejsze zorganizowanie transportu do miejsca zamieszkania, gdyż w tak krótkim czasie po operacji nie powinien Pan prowadzić żadnych pojazdów. Należy również w planach osobistych i zawodowych uwzględnić pooperacyjny okres przeznaczony na rehabilitację. Trwa on zwykle około 1–2 tygodni. W tym czasie nie powinien Pan wykonywać żadnej ciężkiej pracy fizycznej. Należy pamiętać o zgłoszeniu się do urologa prowadzącego lub do poradni urologicznej po około 3 tygodniach celem oceny gojenia się rany. W pierwszych tygodniach po hydrocelektomii mogą pojawić się następujące problemy:
- Ból w okolicy operowanej. Należy przyjmować dostępne bez recepty leki przeciwbólowe. Jeśli ból jest nagły i silny, należy skontaktować się z urologiem.
- Gorączka. Może być związana z rozwijającym się stanem zapalnym. Jeśli pojawi się w pierwszych dwóch tygodniach po operacji i towarzyszy jej znaczne powiększenie moszny, należy niezwłocznie skontaktować się z urologiem prowadzącym lub zgłosić się na IP urologiczną.
Wytyczne dotyczące rekonwalescencji po przebytej hydrocelektomii
- Przez pierwsze dni po operacji może być zalecone używanie suspensorium w celu
zmniejszenia obrzęku i lepszego gojenia się rany. - Proszę nie dopuszczać do zaparć. W tym celu należy spożywać pokarmy zawierające
dużo błonnika i unikać produktów działających zapierająco. W razie wątpliwości
proszę to omówić z lekarzem prowadzącym. - Proszę nie stosować żadnych leków doustnych hamujących krzepnięcie krwi. Ich zażycie może przyczynić się do wystąpienia krwiaka moszny. Jeśli z powodu obciążeń kardiologicznych przed zabiegiem odstawił Pan doustne leki przeciwkrzepliwe i rozpoczął stosowanie iniekcji heparyny, proszę kontynuować leczenie zastrzykami przez co najmniej 2 tygodnie lub zgodnie z zaleceniami lekarza.
- Proszę powstrzymać się od podejmowania aktywności seksualnej i wykonywania
ciężkiej pracy fizycznej przez minimum 3 tygodnie po operacji.
Wyniki i leczenie uzupełniające
Hydrocelektomia jest w zdecydowanej większości wypadków dość krótkim i stosunkowo bezpiecznym zabiegiem, którego ryzyko powikłań jest niewielkie. Nawrót wodniaka po usunięciu nadmiaru osłonek zdarza się bardzo rzadko i może być wskazaniem do ponownej operacji. Wskazane jest pozostanie pod opieką urologa, który w zależności od Pana wieku i stanu zdrowia zaproponuje okresowe kontrole układu moczowo-płciowego. Powyższe informacje mają służyć zrozumieniu przez Pana czynności podejmowanych przez personel medyczny w celu poprawy Pana stanu zdrowia. Powyższy tekst nie ma na celu wywołania Pana strachu przed zabiegiem, lecz jest jedynie informacją o nim. Jego celem jest również uświadomienie pacjentom, że każdy, nawet najmniejszy zabieg może być obciążony pewnymi komplikacjami. W razie jakichkolwiek wątpliwości, niezrozumienia całości lub fragmentu informacji proszę zgłosić się do lekarza prowadzącego.
